وقتی صحبت از طراحی یک محصول می شود ما اغلب اصطلاحات تجربه کاربری یا User Experience و به اختصار (UX) و رابط کاربری یا User Interface و به اختصار (UI) را می شنویم. این اصطلاحات چندان جدید نیستن اما معمولا جا به جا و به اشتباه مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه ی این مطلب ما قصد داریم به بررسی شباهت ها و تفاوت UI و UX بپردازیم تا درک آن برای شما به عنوان کاربر یا مخاطب آسان تر شود.
رابط کاربری یا UI چیست؟
رابط کاربری یک عنصر اساسی برای برقراری تعامل میان انسان و کامپیوتر است و هدف از برقراری این ارتباط و تعامل به دست گرفتن نحوه ی عملکرد و کنترل ماشین ها توسط انسان است. رابط کاربری انواع مختلفی دارد اما ما در این مطلب قصد داریم به بررسی سه نوع از پرکاربرد ترین رابط های کاربری برای بررسی دقیق تر تفاوت UI و UX بپردازیم. رابط کاربری خطی، رابط کاربری گرافیکی و رابط کاربری صوتی سه نوع از رایج ترین رابط های کاربری هستند.
رابط کاربری خطی
در دهه ی 70 میلادی و طلوع عصر کامپیوتر مردم با استفاده از رابط کاربری خطی با کامپیوتر ارتباط برقرار می کردند. به این صورت که کاربر در نقش اپراتور یک دستور را تایپ می کرد و ماشین با استفاده از خروجی چاپ شده یا با نمایش یک پیام بر روی صفحه ی مانیتور به دستور پاسخ می دهد. از آنجا که کاربران برای تعامل با رایانه ها با استفاده از رابط کاربری خطی باید زبان ماشین را می دانستند پیچیدگی چنین تعاملی بسیار زیاد و سخت بود.
رابط کاربری گرافیکی
رابط کاربری گرافیکی (GUI) نوعی رابط کاربری است که به کاربران امکان می دهد از طریق عناصر بصری با رایانه و ماشین های دیجیتال ارتباط برقرار کنند. رابط کاربری گرافیکی در صفحات مختلف دارای عناصر غیر فعال مانند بخش های متنی و عناصر فعال مانند دکمه ها و سایر ابزار کنترل تعاملی است.
اولین رابط کاربری گرافیکی توسط Xerox PARC در دهه 80 ایجاد شد و پس از آن در سال 1984 شرکت اپل با طراحی سیستم عامل مکینتاش یک گام مهم در تکامل فناوری های رایانه ای برداشت زیرا پس از آن زیرا هر کسی می توانست بدون تسلط بر زبانی خاص از رایانه استفاده کند. امروزه رابط کاربری گرافیکی رایج ترین نوع رابط کاربری برای محصولات دیجیتالی مانند رایانه ها، تلفن همراه هوشمند و کنسول های بازی است.
رابط کاربری صوتی
هر بار که کاربران با محصول جدیدی که دارای رابط کاربری گرافیکی است ارتباط برقرار می کنند باید مدتی را صرف یادگیری نحوه استفاده از آن کنند که این نقطه ی ضعفی در طراحی محصول و تجربه ی کاربر است. بهترین و کاربردی ترین رابط کاربری، رابط کاربری صوتی است که این امکان را به کاربر می دهد که با صدا با وسیله ی مورد نظر تعامل و ارتباط برقرار کند. پیشرفت های اخیر در پردازش زبان طبیعی امکان طراحی سیستم های هوشمند مجهز به هوش مصنوعی مانند آمازون الکسا را فراهم کرده است.
ویژگی های یک رابط کاربری موفق
در ادامه ی بررسی تفاوت UI و UX بد نیست به بیان نکاتی در مورد ویژگی های یک رابط کاربری خوب بپردازیم.
وضوح امکانات و نحوه ی استفاده یک محصول از مهمترین ویژگی های یک رابط کاربری خوب است. اینکه کاربر برای استفاده از یک وسیله مجبور به رمز گشایی نباشد اهمیت زیادی در کیفیت رابط کاربری دارد.
ثابت نگه داشتن عناصر طراحی و کاربردی در محصولات مختلف به کاربر کمک می کند که بتواند راحت تر با آن محصول ارتباط برقرار کند. به طور مثال به طراحی سیستم عامل رایانه و تلفن همراه دقت کنید، همه در شکل کلی یکسان هستند.
بهره وری و وجود امکانات متنوع و کاربردی و طراحی میانبرهای مختلف در یک محصول یکی دیگر از مهمترین ویژگی های یک رابط کاربری خوب است.
تجربه کاربری یا UX چیست؟
در این قسمت قصد داریم برای بررسی تفاوت UI و UX به تعریف تجربه ی کاربری بپردازیم.
UX تجربه ای است که یک فرد هنگام تعامل و برقراری ارتباط با یک محصول به دست می آورد. دان نورمن این اصطلاح را در دهه 90 ابداع کرد، او می گوید: تجربه کاربر شامل تمام جنبه های تعامل او با شرکت، خدمات و محصولات آن است. امروزه مفهوم طراحی کاربر محور یکی از اساسی ترین اصول یک طراحی موفق است.
پرسونا یا شخصیت خریدار
طراحی UX با انجام تحقیقاتی در مورد
پرسونا یا شخصیت خریدار آغاز می شود. طراحان UX باید
مخاطبان هدف خود را بشناسند و بر اساس نیاز آنها اقدام به طراحی یک محصول کنند در نتیجه بررسی شخصیت کاربر یک اصل اساسی در شکل گیری تجربه کاربری یا UX است.
ویژگی های یک تجربه کاربری خوب
هر چه کاربر هنگام و بعد از استفاده از یک محصول حس بهتری نسبت به آن داشته باشد شما تجربه کاربری موفق تری داشتید که در نتیجه منجر به محبوبیت و افزایش فروش خواهد شد.
طراحی UI و طراحی UX چه ارتباطی با هم دارند؟
اگر تا این قسمت مطلب متوجه تفاوت UI و UX شده باشید، جواب این سوال آسان است. UI و UX هر دو رشته های طراحی مرتبطی هستند که ماهیت آنها بسیار متفاوت است. طراحی UI بیشتر به خصوصیات بصری محصول و احساس کلی که به کاربر منتقل می شود تمرکز دارد. اما بدون در نظر گرفتن UX حتی زیبا ترین طراحی رابط کاربری نیز موجب ایجاد یک تجربه بد برای کاربر خواهد شد. طراحی UX بیشتر تحلیلی است و به بررسی ریشه ی رفتار هر فرد در روانشناسی می پردازد. طراحی UI بیشتر بر ساخت یک تصویر خوب چه از نظر زیبایی بصری و چه از نظر کاربری، تمرکز دارد. برای انجام طراحی یک محصول کاربردی و پرفروش بهتر است هر دو نوع طراحی UXو طراحی UI را با هم ترکیب کنید و مد نظر قرار دهید.